Automobilist mijdt spits ook als hij niet wordt beloond
Automobilisten in de regio Utrecht die geld kregen als ze niet tijdens de spits de weg op gingen, blijken ook aanzienlijk vaker de spits te mijden als de beloning ophoudt. Dat blijkt uit de woensdag gepresenteerde evaluatie van het project Spitsvrij.
— Advertentie —
“Het doel was een blijvende gedragsverandering door het belonen van spitsmijden, en dat is gelukt”, constateren de onderzoekers.
Gps-systeem
Van de 60 duizend automobilisten die frequent aanwezig zijn in de beruchte driehoek van de A1, A27 en A28 (Hilversum-Utrecht-Amersfoort) werden er 5.000 geselecteerd om mee te doen aan de proef Spitsvrij. Zij kregen een kastje met een gps-systeem in hun auto. Per keer dat zij tussen augustus 2011 en december 2012 niet reden tussen 6.30 uur en 9.30 uur en 15.30 uur en 18.30 uur, kregen zij tussen de 1,5 en 3 euro – afhankelijk van de afstand. Met deze beloning bleken zij 46% minder vaak in de spits te rijden.
Critici ongelijk gekregen
Bij aanvang van het project zeiden critici: als het geld stopt, vervallen de mensen weer in hun oude gewoonten. Dat bleek niet het geval. In de maanden nadat de beloning was opgehouden, bleken de automobilisten 36% minder vaak in de spits te rijden. 80% van de behaalde vooruitgang behouden zonder beloning is een goed resultaat, vinden de provincie Utrecht, de gemeenten en het bedrijfsleven, die samenwerkten in Spitsvrij. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu betaalde de ruim 8 miljoen euro aan kosten vanuit het potje 'Beter Benutten'.
Minder stress
“Reisgedrag is veelal gewoontegedrag. Door de financiële prikkel gaan mensen bewuster kijken naar alternatieven. Het gedrag beklijft vervolgens als ze de voordelen ervaren”, zegt hoogleraar Verkeersgedrag Marieke Martens van de Universiteit Twente (niet betrokken bij het onderzoek). Veel deelnemers hebben ervaren dat ze buiten de spits sneller en met minder stress kunnen rijden. Ook werken ze vaker thuis of nemen ze het openbaar vervoer of de fiets.
Een groot aantal bedrijven in de regio werkte mee, door bijvoorbeeld thuiswerken te stimuleren, vergaderingen minder vaak om 9 uur te plannen en de openingstijden van hun kantoren te verruimen. Zo bleek de projectleider van Spitsvrij aanvankelijk voor een dichte deur van het Provinciehuis te staan, als ze voor de spits naar haar werk vertrok.
Keuze
Dat automobilisten zelf de keuze hadden om wel of niet in de spits te rijden, is een van de succesfactoren van het project, schrijven gedragswetenschappers Baukje Stinesen en Reint Jan Renes in hun rapport Overheidsbeleid gericht op gedragsverandering. Bovendien waren de geselecteerde deelnemers gemotiveerd om mee te doen.
De deelnemers vormden nog geen 10% van de frequente reizigers op het traject. De afname van het aantal auto's in de spits door dit project bedraagt slechts 1 tot 3%. Een paar auto's minder levert volgens de evaluatie al een betere doorstroming op.
Bron: Volkskrant