Benchmarking rijschoolsystemen in Nederland en omringende landen
SWOV-rapport waarin de rijschoolsystemen en hun veiligheidswaarde in Nederland, Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk vergeleken worden.
— Advertentie —
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft de SWOV gevraagd om het Nederlandse rijschoolsysteem te vergelijken met die in de ons omringende landen (Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk). Tussen de vier landen bestaan grote verschillen als het om de rijopleiding gaat. In Duitsland is daarover veel geregeld en in het Verenigd Koninkrijk is juist weinig geregeld. België en Nederland zitten daar tussenin.
Lees hier het volledige rapport
Welk effect hebben deze verschillende rijschoolsystemen op de verkeersveiligheid?
Leerlingen moeten in Duitsland een minimumaantal theorie- en praktijklessen hebben gevolgd voordat ze rijexamen mogen doen en rijinstructeurs dienen een opleiding in rijschoolmanagement te hebben gevolgd en eerst twee jaar als rijinstructeur in loondienst te hebben gewerkt, voordat ze zich mogen vestigen als zelfstandig rijschoolhouder.
In het Verenigd Koninkrijk kan men in het bezit komen van het rijbewijs, zonder één rijles bij een erkende rijschool te hebben gevolgd. Rijles door leken komt in het Verenigd Koninkrijk veel voor, al nemen bijna alle leerlingen ook rijles bij een erkende rijschool. De opleiding tot rijinstructeur bevat in het Verenigd Koninkrijk geen module in rijschoolmanagement en rijinstructeurs kunnen zich direct na het behalen van hun diploma vestigen als zelfstandig rijschoolhouder.
Ook in België kan men in het bezit komen van het rijbewijs zonder rijles bij een erkende rijschool te hebben gevolgd. Er bestaat echter in België ook een traject waarbij men ten minste twintig rijlessen bij een erkende rijschool moet hebben gevolgd voordat men rijexamen mag doen. Rijinstructeurs moeten in België een cursus in rijschoolmanagement hebben gevolgd voordat ze zich mogen vestigen als zelfstandig rijschoolhouder.
In Nederland zijn rijlessen formeel niet verplicht, maar als men rijles neemt, moet dat rijles zijn van een erkende rijinstructeur. De facto betekent dit dat men zich in Nederland alleen op het rijexamen kan voorbereiden door rijlessen te nemen bij een erkende rijschool. Rijinstructeurs hoeven in Nederland geen cursus in rijschoolmanagement te hebben gevolgd om zich te mogen vestigen als zelfstandig rijschoolhouder.
Ondanks de grote verschillen tussen de landen lijken er geen grote verschillen in de ‘veiligheidswaarde’ van deze opleidingen te zijn. Dit is minder vreemd dan men op het eerste gezicht zou denken, omdat ongevallen waarbij jonge beginnende bestuurders betrokken zijn veelal worden veroorzaakt door een gebrek aan zogenoemde ‘hogereordevaardigheden’.
Hogereordevaardigheden
Bij hogereordevaardigheden gaat het om zaken als gevaarherkenning, risicoperceptie, risicoacceptatie, zelfreflectie en het op elkaar kunnen afstemmen van de eigen vermogens en de risico’s die men in het verkeer aangaat. Aan deze zaken wordt zowel in Nederland als in de ons omringende landen nog weinig aandacht besteed in de basisrijopleiding.
Onderzoek in Denemarken heeft aangetoond dat het ongevalsrisico in het eerste jaar van het rijbewijsbezit in enige mate kan worden teruggedrongen door praktijklessen en theorielessen verplicht te stellen met aandacht voor hogereordevaardigheden. De veiligheidswaarde van een rijopleidingssysteem neemt daardoor waarschijnlijk toe.
De hogereordevaardigheden zijn, met uitzondering van gevaarherkenning, niet of moeilijk te testen op het rijexamen. Dit komt doordat motivatie een rol speelt bij zaken als risicoperceptie, risicoacceptatie, zelfreflectie en kalibratie. En de motivatie, de wil om veilig en verantwoord te rijden is niet goed te meten op een rijexamen. Men kan zich op het rijexamen gemakkelijk beter voordoen dan men is (en dus doen alsof men veilig wil rijden).
Deense aanpak
Om onderwerpen die wel belangrijk zijn voor de verkeersveiligheid, maar die niet goed getoetst kunnen worden op het rijexamen, toch aan de orde te laten komen in de rijopleiding, biedt de Deense aanpak mogelijkheden. Denemarken heeft een nationaal curriculum waarin het accent ligt op hogereorde-vaardigheden. Dat nationaal curriculum schrijft voor dat die zogenoemde hogereordevaardigheden, die niet of moeilijk te toetsen zijn op het rijexamen, in ieder geval aan de orde dienen te komen in de verplicht voorgeschreven theorie- en rijlessen.
Bron: SWOV